Kultura e mediave Radiot

PËRMBAJTJE

HYRJE.........................................................................................................................................1

KRONOLOGJIA E PARAQITJES SË RADIOS.................................................................2-3

NIVELI I PËRHAPJES SË SINJALIT.....................................................................................4

 RADIO KOMBËTARE.........................................................................................................4

 RADIO LOKALE RAJONALE............................................................................................4

MËNYRA E PËRHAPJES SË SINJALIT...............................................................................4

PËRMBAJTJA E PROGRAMEVE DHE KONTRIBUTEVE.............................................5

 RADIO GJENERALISTE.....................................................................................................5

 RADIO TË PROFILIZUARA.............................................................................................5

 RADIO FLUKSI...................................................................................................................5

SKEMA KLASIFIKIMI I RADIOVE....................................................................................6

QASJA E PERFORMANCËS NË INTERNET...................................................................7

 RADIO QË OFRON SHËRBIME ONLINE....................................................................7

 WEBRADIO.........................................................................................................................7

RADIOT INFORMATIVE.....................................................................................................8

RADIOT E ZHANREVE MUZIKORE................................................................................8

RADIO TEMATIKE................................................................................................................9

RADIO FETARE.....................................................................................................................9

RADIO PIRATE.....................................................................................................................10

RADIOT SHQIPËTARE NË MAQEDONI........................................................................11

RADIO SHKUPI.................................................................................................................11-12

RADIO VATI........................................................................................................................13-14

RADIO TIRANA......................................................................................................................15

RADIO DEUTCHE WELLE.................................................................................................16

KONKLUDIM.........................................................................................................................17

INDEXI I FJALËVE TË PANJOHURA...............................................................................18

LITERATURA E SHFRYTËZUAR......................................................................................19

HYRJE

Mediat janë mjete për informim publik, përkatësisht çfardo qoftë lloj komunikimi si gazeta magazina, programe të radios dhe televizionit, publikime elektronike, teletekst dhe mjete tjera për shpallje ditore ose periodike të përmbajtjeve të formuluara redaktuese në formë të shkruar , zë ose fotografi , me qëllim që të informohen dhe të përmbushen nevojat kulturore, arsimore dhe të tjera të publikut më të gjërë.

Radio bazohet në parimin e shpërndarjes apo transmetimit të informacionit me anë të valëve elektromagnetike .Radioja (lat. Radius-rreze) është një aparat elektronik marrës-dhënës i reezeve elektromagnetike, të ashtuquajtura radiovalë. E thënë më saktë nëse një radioaparat është i aftë vetëm të lëshoj valë quhet radio transmetues, dhe nëse është i aftë vetëm të kap radiovalët e lëshuara quhet radiomarrës, dhe në qoftë se është i aftë të marrë dhe lëshojë radiovalë, quhet radiomarësdhënës apo shkurt radio.

                KRONOLOGJIA E PARAQITJES SË RADIOS

Duke pasur parasysh se kronologjia kuptohet si shkenca e përcaktiit të kohës së shfaqjes së fenomeneve njëkohësisht është edhe tregues i sakt i zhvillimit të tyre.

Ne e përdorim atë si një argument i cili në zhvillimin e pikave elektronike të mediave tregon egzistencën e zhvilluar e cila është e ndërtuar në mënyr solide në funksion-shërbim të njerëzimit dhe qytetërizimit.

Kronologjia që vijon, është më së shumti tregues i fakteve konkrete që nuk është i ngarkuar me komente.

Në vitin 1831 Michael Faraday duke eksperimentuar në induksionin magnetik u njoftua me elektromagnetizmin.

Në vitin 1864 James Clerk Maxwell teorikisht komfirmon egzistencën e valëve elektromagnetike.

Ne vitin 1889/92 Nikola Tesla përpunon transformimin e valëve elektromagnetike në frekuenca të larta.

Është me vend që të përkujtohen pionerët që kontribuan në shpikjen e radios. Studiues të njohur si gjermani Henirich Hertz, rusi Aleksander Popov, francezi Eduard Branli, amerikani me origjinën sërbe siç e përmendëm më lartë Nikolla Teslla, Italiani Guglielmo Marconi dhe shumë të tjerë.

Në historinë e zhvillimit të arritjeve të radios deri 6 nëntorë 1919 trajtohen si arritjet eksperimentale dhe kjo datë shënon fillimin e stacioneve të para reale që transmetojnë program të rregullt.

Në vitin 1920 ( 2 nëntorë) radiostacioni KDKA nga Pitsburgu fillon transmetimet e rregullta. Fillimi i keti stacioni ka pasur qëllimet dhe rastet e veta. Janë transmetuar rezultatet e garës presidenciale të zgjedhjeve. Kjo do të thotë që në fillim të luftës së parë botërore dhe më pas në kohë paqeje, radiot ndjen ndikim të madh përshkak se ajo ishte vënë në veprim duke vepruar në interes të politikës.

Më 1922 në Angli fillon punën Bi-Bi-Si (British Broadcasting Corporation) kurse pas disa ditëve radiostacioni Paris në Francë.

Më 1931 Shkupi merrë të drejtën ndërkombëtare për frekuencë të jashtëzakonshme. “Frekuenca e jashtëzakonshme sipas planin të Zhenevës më 14 nëntorë 1926”

Në Europë kanë dhënë për secilin vend.

NIVELI I PËRHAPJES SË SINJALIT

Radio kombëtare

Licencën kombëtare e merr një operator që mbulon me sinjal transmetimi jo më pak se 70 përqind të territorit të vendit , në kohën e fillimit të transmetimeve dhe pas një periudhe të caktuar në ligj, ky mbulim duhet të jetë jo më pakë se 90 përqind.

Radio lokale/rajonale

Janë operatorët që shpërndajnë sinjalin e transmetimit në zona të caktuara administrative të vendit.

MËNYRA E PËRHAPJES SË SINJALIT

Tokësor - janë të gjithë radiot me sistemin e transmetimit valor.

Satelitor

Përmes platformave digjitale

Përsëritës së programeve të huaja

PËRMBAJTJA E PROGRAMEVE DHE KONTRIBUTEVE

Radio gjeneraliste

Janë stacione që përpiqen të përfshijnë në programet e tyre larmi temash dhe ti drejtohen një target-i sa më të gjërë ndjekësish, qofshin stacione lokale ose kombëtare, publike ose private, komerciale ose jokomerciale. Ato janë në ndërthurje e informimit me argëtimin duke pasur programacion të qëndrueshëm.

Radio të profilizuara

Janë të dallueshme nga përzgjedhja e përmbajtjes, duke iu drejtuar një target-i ndjekësish që i bashkojnë interesat dhe nevojat kulturore gjuhësore , të besimit etj.

Radiot e profilizuara mund të jenë grupet që ndahen sipas zhanreve të muzikës, besimit fetar etj.

Radio fluksi

Janë ato radio me përmbajtje të thjeshtë dhe të qëndrueshme, ku dy elementet kryesore që përbëjnë programin janë muzika dhe informacionet e shkurtëra, që emitohen në mënyrë ciklike disa herë në ditë.

QASJE E PERFORMANCËS NË INTERNET

Radiot që ofrojnë shërbime online

Janë ato stacione të cilat kanë nisur dhe vijojnë aktivitetin e tyre me transmetim valor dhe npërmjet faqes në internet ofrojnë për ndjekësit transmetimin live të programit , shkarkim të materialeve të zgjedhura, informacion dhe argëtim nëpërmjet teksteve, pamjeve (video ose foto) animim etj.

Web radio

Quhen radio online dhe janë dizejnuara dhe funksionojnë vetëm në internet

RADIOT INFORMATIVE

Janë stacionet radiofonike të profilizuara që e kanë ndërtuar programin vetëm mbi forma të larmishme të informacionit: lajme , intervista, deklarata , komente , raportime nga terreni dhe mbulim në kohë reale të ngjarjeve kryesore.

RADIOT E ZHANREVE MUZIKORE

Janë radio të përzgjedhura si rock, blues jazz, folk etj.

Operatorët jo vetëm kan zgjedhur një rrymë të caktuar muzikore , por krahas kësaj edhe pjesën e folur në program , të folurit, informacionet ose kuriozitetet i vënë në funksion të saj.

RADIOT TEMATIKE

Janë stacionet e profilizuara që programacionin e tyre e fokusojnë në një aspekt të caktuar të interesit të dëgjuesit p.sh për ekonomi , sport ,arsim etj

Radio të tilla kërkojnë gazetarë të specializuar në problematikën ku përqëndrohet programi.

RADIOT FETARE

Radio konsiderohet si një mjet efikas në radhet e komunikimeve fetare, sepse krijon mundësi antarsis që të jetë e përfshirë në jetën e grupit , të ruajë lidhjet dhe raportet me udhëheqësit. Nëpërmjet valëve të radios një besimtar, ose njeri i afektuar nga besimi , ndjek informacione apo shpjegime mbi koncepte bazë të filozofisë fetare, ndjek diskutime dhe forume nga këndvështrime të nrdryshme.

RADIOT PIRATE

Njihen edhe si transmetues që “punojnë në të zez” që nuk kanë aplikuar asnjëherë tek Autoriteti Regullar për frekuencë dhe nuk përfshihen në sistemin e shlyerjes të asnjë detyrimi për aktivitetin si në formën e taksave apo pagesave që parashikohen për audiotransmetimet, ashtu edhe për shfrytëzimin e të drejtës së autorit.

Radio pirate janë edhe ato që për një periudhë të caktuar kohore kn qenë pjesë e sistemit legal por me vendim të Autoritetit Regullar u është hequr e drejta e transmetimit për njërën nga shkaqet që parashikon ligji, ose janë operator të cilësive u ka mbaruar afati i vlefshmëris së licencës por që nuk kanë bërë asnjë përpjekje për rinovimin e saj, ndërkohë që vijojnë emitimin e programeve në të njejtën frekuencë, ose diku tjetër.

RADIOT SHQIPËTARE NË MAQEDONI

RADIO SHKUPI

Radio shkupi , shërbimi i trtë programor , programi në gjuhën shqipe , është radio shtetërore në Republikëën e maqedonisë e cila gjatë 24 orëve transmeton 17 orë program në gjuhën shqipe , 5 orë në gjuhën turke dhe nga 30 min program në gjuhën rome , vllahe, boshnjake dhe sërbe.

HISTORIKU I RADIO SHKUPIT

Gjatë 67 viteve radio Shkupi ka arritur të përmbush misionin e vetë si yë i nevojës së popullatës shqipëtare në mMaqedoni.

Në të kanë parakaluar një numër i madh intelektualësh të cilët e zhvilluan dhe e ngritën këtë medium. Ndoshta gjatë një periudhe radio Shkupi ishte zëri i vetëm medial në gjuhën shqipe që depërtonte në çdo cep të Maqedonisë si edhe jasht saj.

Më 28 janar 1945 zëri i Vllado Malevskit në eter me frazën e njohur “Ju flet radio Shkupi”. Deri në 4 maj 1948 radio Shkupi funksiononte me ndërprerje të programit , më pas në radio u angazhuan Paraskieva Maleska dhe Nermine Keti të cilat për çdo ditë e begatonin programin në gjuhën shqipe me informacione nga vendi dhe bota.

Në vitin 1952 për herë të parë filloi të emitohet emisjoni për fëmijë.

Në vitet e 80 në radio Shkup punohej me përpilimin e skemës së re ku do të dilnin në pah shprehjet e shumëllojshme të gazetarisë. Filluan emisionet kontaktive , emisionet informative ditore dhe javore. Gjatë komunizmit radio Shkupi si edhe shumë institucione të tjera shqipëtare përjetuan fazën më të rëndë të diferencimit aq sa edhe ju ndërrua emri duke referuar vetëm toponimi ne maqedonisht “Radio Skopje”

Falë sistemit pluralist ps viteve 90 për Radio Shkupin filloi ajo që mund të quhet Rilindja e kësaj radio, sepse u bë zgjerimi i programit prej 3 orësh e 15 minuta në 6 orë program ditor në gjuhën shqipe.

Kjo radio në kohët e fundit emisionet i ka të hapura kontaktive në të cilat përfshihen të gjitha sferat nga jeta e përditshme , duke filluar nga emisionet për fëmijë , për të rriturit , emisionet nga kultura , ekonomia , dokumentar, emisione nga lëmia e shëndetsisë , arsimit, fetar dhe sportive.

RADIO VATI

HISTORIKU I RADIO VATIT

22 vite me shum sukses përmirsim dhe përparim të vazhdueshëm, emitohet sinjali i radio vatit. Radio Vati është radio private , urbane dhe e pavarur e cila emiton programin në gjuhën shqipe dhe medialisht e mbulon regjionin e qytetit të Shkupit. Rradhitet në mesin e radiove të para private në Shkup. E themeluar më 14 prill 1994 Radio Vati shumë shpejt e kaloi konkurencën dhe me punën e saj profesionale arriti të bëhet një nga radiot më të preferuara në regjion. Sipas hulumtimeve të institucioneve të ndryshme Radio vati vetëm në shkup ka 85.000 dëgjues vetëm në ditë , kurse së bashku me shtetet e tjera numri ditor i dëgjuesve ështl 120.000 dëgjues në ditë. Nëse këtë degjueshmëri e paraqesim në përqindje atëherë do të kap 15 deri 20% nga e gjith popullata në regjion . Radio Vati emiton program 24 /7 orësh me informacione dhe emisione të cilat e plotësojnë shijën e çdo kategorie . Pjesa informative i mbulon të gjithë kategoritë dhe sferat e jetës :

Lajme , ekonomi , politik, sociale, kultur, zbavitje, teknologji, automobilizëm,sport etj.

Ne në radio Vati prioritet kemi përparimin e të drejtave të njeriut e jo politikën diskriminuese. Politika redaktuese e Radio Vatit me shumë vëmendje i përcjell edhe ngjarjet e rruajtjes së ambientit jetësor , trashëgimin kulturore të maqedonisë .

 I promovon dhe i mbron të drejtat e fëmijëve të drejtat e femrave dhe të drejtat e njeriut në përgjithsi. Gjithashtu pjes përbërëse e programeve tona janë të orientuara drejt ngritjes së vetëdijes së qytetarëve , por edhe në promovimin e arsimit të qytetarëve si parakusht për demokraci. Duke u nisur nga ky alarm në Radio Vati vëmendje të posaçme iu kushtojmë përbërjes së skemës programore me qëllim që ti kënaqim kërkesat e dëgjuesve tanë . Publiku i Radio Vatit thuaj se është i njejtë në bazën gjinore sa meshkuj aq edhe femra.

Thjeshtë ne jemi zëri i popullit . U ofrojmë informacione të cilat janë tërësisht të dobishme për to . Valët 88.4

RADIO TIRANA

Radio Tirana filloi transmetimin e emisioneve më 28 nëntor të vitit 1938, Mbreti Zog përmes një ceremonie inauguroi stacionin e parë radiofonik në Shqipëri me fuqi 3 kilovat dhe me valë të shkurtra 40 metra e pagëzuar me emrin Radio-Tirana.

HISORIKU I RADIO TIRANËS

Historiku i Radio Tiranës fillon së pari me hapjen më 28 nëntor të vitit 1938 te Radio Tiranës. Pikerisht kjo datë shenon dhe inaugurimin dhe transmetimin e pare te Radio Tiranës e cila në atë kohe është pershkruar nga një entuziasëm i madh në tërë Shqipërinë. Ne nje botim qe mban daten 30 nëntor 1938 shkruhej se: “Transmetimet e emisioneve radiofonike do të jepen në sallën e Bashkisë ku ishte instaluar në një dhomë të posaçme aparati marrës i stacionit të Romës . Kurse stacioni kryesor dhënës është instaluar ,siç dihet ,në Laprakë ku ka qënë dhe stacioni i vjeter i Radios. Stacioni kishte një aparat madhështor që zë një sallë prej afër 8 metrash gjatësi.

Programet e para të Radio Tiranës kanë qene te shkurtra dhe nuk i kalonin më shumë se tri orë. Por ,sidoqoftë ,qenë të larmishme , e në qoftë se do të marrim parasysh kushtet e kohës dhe natyrisht plotësonin shumë më mirë programin në gjuhën shqipe që transmetohej nga Radio Bari i cili vazhdonte vetem një orë në ditë.

RADIO DEUTCHE WELLE

Radio Gjermane për Botën e Jashtme, DW nisi nga transmetimet më 3 maj 1953. Fillimisht nëpërmjet programeve radiofonike në valët e shkurtëra dhe më pas me transmetimet televizive, Deutsche Welle ka përcjellë pikëpamjet gjermane dhe perspektivat ndërkombëtare. Në funksion të nxitjes së dialogut ndërkulturor, duke punuar për më shumë mirëkuptim ndërkombëtar dhe tolerancë. Si karakteristika dalluese të saj janë larmia e përjetuar në gjuhë dhe kulturë. Dhe para së gjithash pavarësia dhe besueshmëria.Në datën 1 qershor 1992 filloi zyrtarisht transmetimet programi i DW në gjuhën shqipe. Emisioni premierë në mbrëmjen e 1 qershorit zgjati vetëm 15 minuta dhe përmbante buletinin e lajmeve shkurt, një përshëndetje të Drejtorit të Përgjithshëm, enkas për rastin e fillimit të programit në gjuhën shqipe. Më pas vijuan materiale tematike me natyrë politike dhe sociale.

Në mënyrë të shpejtë u ngrit dhe një rrjet korrespondentësh në terren, fillimisht në rajon: Shqipëri, Kosovë dhe Maqedoni dhe më pas në disa nga vendet kryesore europiane si Itali, Zvicër dhe Francë. Harta gjeografike e raportimeve u zgjerua në vijim dhe me Ulqinin, Beogradin, Athinën, Luginen e Presheves, Brukselin, Londrën etj. Për rolin dhe kontributin që ka dhënë DW në gjuhën shqipe ka marrë vlerësime të shumta nga ndjekësit e saj në variantin audio, ashtu dhe ata që frekuentojnë faqen on line.

KONKLUDIM

Që nga origjina e saj Radio ka treguar se është një nga mediumet më të rëndësishme të komunikimit social për njerëzimin, valët e radios shkojnë përtej kufijëve dhe prekin këdo dhe ngado si një transmetues komod në krahasim me format e tjera të medias. Por gjat historisë ka pasur shumë përparime si në teknikë ashtu edhe në përmbajtje që kanë mundësuar zhvillimin e radios për të mirën e shoqërisë. Por tani në shek 21 është koha që radios ti bëjmë homazhet që merriton. Për këtë lindi edhe nevoja për përcaktimin e një dite botërore për të promovuar sa më shumë përdorimin e këtij mendimi. Pas një debati të mbajtur në Unesko u caktua si datë botërore 13 shkurti meqë korespondon me themelimin e radios të OKB në vitin 1946.

INDEXI I FJALËVE TË PANJOHURA

Elektromagnetizmi - është dega e fizikës që studion valët elektromagnetike. Dukurit e fushave elektromagnetike si dhe forcat midis trupave të ngarkuar me elektricitet.

Induksioni elektromagnetik - është prodhim i një force elektromagnetike rreth një përçuesi kur i ekspozohet një fushe magnetike e ndryshme.

Frekuenca -është njësi matëse e valëve për radion analoge dhe tregon pozicionin e stacionit në bandën e transmetimit.

24/7 -është treguesi identifikues , që në stacion radiofonik transmeton përmbajtje në mënyrë të pandërprerë . 24 orë në të gjitha ditët e javës.

LITERATURA E SHFRYTËZUAR

LIBRA:

ЛОКАЛНИТЕ ЕЛЕКТРОНСКИ МЕДИУМИ ВО МАКЕДОНИЈА

АВТОР: БЛАГОЈА НИНЕСКИ

Radio in the gloobal age - Polity pres UK

David Hendry

WEB FAQET:

Doktoratura Arben Muka - Radio në peizazhin mediatik shqipëtar. Robleme dhe perspektiva .

www.avmu.mk -agjencia për shërbime mediatike audio dhe audiovizuele - ligji për media.

Sq.wikipedia.org/wiki/radio faqe 1.

www.wikipedia/radiotirana. - Radio Shkupi

The history of the radio google PDF.

Intervistë me Arben Mukën në Vizion Plus për ditën botërore të radios.